Femicide: de meest besproken moord

Femicide is gender-gerelateerde doding: het vrouw zijn en genderongelijkheid en/of opvattingen spelen daarbij een rol. In de meeste gevallen van femicide is er een persoonlijke relatie tussen de dader en het slachtoffer, zoals een (ex-)partner of familielid. In de periode van 2018 tot 2022 zijn volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) 172 (van de 217) vrouwen omgebracht door iemand uit de huiselijke kring. Dat is bijna 80%. De cijfers zijn schrikbarend: iedere acht dagen wordt een vrouw slachtoffer van femicide. Daarmee is Nederland het land met de hoogste cijfers in West-Europa.  

Femicide is vaak voorspelbaar en wordt desondanks net zo vaak niet voorkomen. Er is voorafgaand aan het om het leven brengen van een vrouw meestal sprake van een patroon van dwingende controle.

Wetenschapper Jane Monckton Smith heeft acht fases geschetst met betrekking tot femicide.

Fase 1: relatieverleden: vaak zijn de eerste signalen al zichtbaar tijdens een eerste date, bijvoorbeeld door uitspraken als ‘mijn ex was gestoord’. 

Fase 2: te hard van stapel lopen, zoals heel snel willen samenwonen. 

Fase 3: controle: er worden door de man regels opgelegd en als die worden overtreden volgt er een consequentie.

Fase 4: een heftige gebeurtenis, bijvoorbeeld een relatiebreuk. Dit is vaak het kantelpunt.

Fase 5: escalatie: er wordt soms door middel van een escalatie geprobeerd weer terug te keren naar fase 3, waardoor de relatie weer hervat.

Fase 6: denken over moord: als een man zich zo afgewezen en/of vernederd voelt door het beëindigen van de relatie beginnen er plannen te ontstaan om een vrouw om het leven te brengen.

Fase 7: moordplannen: er worden concrete plannen gemaakt.

Fase 8: moord en zelfdoding. Deze fase kan gelijk op fase 7 volgen of er kan nog tijd tussen zitten. Niet alleen de vrouw loopt gevaar, maar ook de kinderen als die er zijn.

Er zijn dus verschillende fases voorafgaand aan het moment dat een vrouw om het leven wordt gebracht, waardoor er door hulpverleningsinstanties zou kunnen worden ingegrepen. Desondanks is er nog altijd vaak onvoldoende aandacht bij instanties voor de signalen en worden veel echtscheidingen of relatiebreuken vaak ten onrechte nog gelabeld als vechtscheiding.

Ik sta als slachtofferadvocaat regelmatig vrouwen bij die slachtoffer zijn van ernstig huiselijk en eergerelateerd geweld en ook nabestaanden van vrouwen die het slachtoffer werden van femicide. Volgens mij moet door overheidsinstanties eerder ingegrepen worden om vrouwen te beschermen tegen mishandeling en moord. Ik merk dat het voor vrouwen geen gemakkelijke opgave is om door de politie als slachtoffer van dwingende controle gezien te worden – ik kan daarbij helpen.

Heeft u vragen over dit blog, dan kunt u contact opnemen met de auteur, Nicole Hoogenboom